شيخ صدوق‏
ولادت‏
 محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى، مشهور به«شيخ صدوق»، در سال 305 هجرى قمرى، در خاندان علم و تقوى، در شهرقم ديده به جهان گشود.(سالهاى 306 و 307 نيز براى ولادت شيخ ذكر شده است)

ولادت صدوق از زبان شيخ طوسى: شيخ طوسى جريان ولادت وى را چنين نقل نموده: على بن بابويه با دختر عموى خود ازدواج كرده بود؛ ولى از او فرزندى به دنيا نيامد. او در نامه‏‌اى از حضور شيخ‏‌ ابو القاسم، حسين بن روح تقاضا كرد تا از محضر حضرت‏ بقية الله عجل الله تعالى فرجه بخواهد براى او دعا كند تا خداوند اولاد صالح و فقيه به او عطا نمايد.
 پس از گذشت مدتى از ناحيه آن حضرت اين گونه جواب رسيد:« تو از اين همسرت صاحب فرزند نخواهى شد؛ ولى به زودى كنيزى ديلميه نصيب تو مى‏شود كه از او داراى دو پسر فقيه خواهى گشت.»

شيخ صدوق نيز، جريان ولادت خود را كه با تقاضاى كتبى پدرش از محضرامام زمان عجل الله تعالى فرجه و دعاى آن حضرت بوده، در كتاب‏ كمال الدين به صورت حديث آورده و مى‏افزايد:
 هرگاه ابو جعفر محمد بن على الاسود مرا مى‏ديد كه براى فرا گرفتن علم و دانش به محضر استاد مى‏روم به من مى‏فرمود:« اين ميل و اشتياق به علم و دانش كه در تو وجود دارد مايه شگفتى نيست؛ زيرا تو به دعاى امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشريف متولد شده‌‏اى.
خاندان‏
 پدر بزرگوارش، على بن حسين بن بابويه قمى، از برجسته‏‌ترين علما و فقهاى بزرگ زمان خود بود. در آن روزگار، با آنكه عالمان و محدثان بسيارى در قم مى‏زيستند، پرچم هدايت و مرجعيت فتوا بر دوش اين عالم عابد و محدث زاهد و صاحب كرامات، يعنى على بن بابويه( پدر شيخ صدوق) بوده است.
 او دكه‏‌اى كوچك در بازار قم داشت كه از راه كسب و تجارت و در نهايت زهد و عفاف، امرار معاش مى‏كرد و ساعاتى از روز را نيز در منزل خود به تدريس و تبليغ احكام و نقل روايات مى‏پرداخت.
شخصيت علمى‏
 شيخ صدوق از بزرگترين شخصيت‏هاى جهان اسلام و از برجسته‏‌ترين چهره‏‌هاى درخشان علم و فضيلت است.
 او كه نزديك به عصرائمه عليهم السلام مى‏زيست، با جمع‏‌آورى روايات‏‌اهل بيت عليهم السلام و تاليف كتاب‏هاى نفيس و با ارزش، خدمات ارزنده و كم‏نظيرى به اسلام و تشيع كرد.
 شيخ صدوق بيش از بيست سال از دوران پر بركت حيات پدر را درك كرد و در اين مدت از محضر پدر و ساير علماى قم كسب علم و حكمت كرد.
 او در سن 22 يا 23 سالگى بود كه پدر بزرگوارش دار فانى را وداع كرد. از آن پس وظيفه سنگين نشر احاديث‏آل محمد صلى الله عليهم اجمعين و هدايت امت به عهده وى قرار گرفت و دوران جديدى از زندگى او آغاز گرديد.
سخن بزرگان‏
شيخ طوسى در معرفى شيخ صدوق مى‏گويد:« او دانشمندى جليل القدر و حافظ احاديث بود. از احوال رجال، كاملا آگاه و در سلسله احاديث، نقادى عالى مقام به شمار مى‏آمد. بين بزرگان قم، از نظر حفظ احاديث و كثرت معلومات مانند نداشت و در حدود سيصد اثر تاليفى از خود به يادگار گذاشته است.»رجالى كبير، نجاشى، چنين مى‏نويسد:« ابو جعفر( شيخ صدوق) ساكن رى، فقيه و چهره برجسته شيعه در خراسان است، او به بغداد نيز وارد شد و با اين كه در سن جوانى بود همه بزرگان شيعه از او استماع حديث مى‏كردند.»علامه بحرانى مى‏گويد:« جمعى از اصحاب ما، از جمله علامه در« مختلف»، شهيد در« شرح ارشاد» و سيد محقق داماد، روايات مرسله صدوق را صحيح مى‏دانند و به آنها عمل مى كنند؛ زيرا همان گونه كه روايات مرسله ابن ابى عمير پذيرفته شده، روايات مرسله صدوق هم مورد قبول واقع شده است.»
اساتيد
 1- پدر بزرگوارش على بن حسين بن موسى بن بابويه قمى 2- محمد بن حسن بن احمد بن وليد 3- حمزة بن محمد بن احمد بن جعفر بن محمد بن زيد بن‏على عليه السلام 4- ابو الحسن، محمد بن قاسم 5- ابو محمد، قاسم بن محمد استرآبادى 6- ابو محمد، عبدوس بن على بن عباس گرگانى 7- محمد بن على استرآبادى‏
شاگردان‏
 1- برادرش حسين بن على بن موسى بن بابويه قمى 2- شيخ مفيد 3- شيخ ثقة الدين حسن بن حسين بن على بن موسى بن بابويه، برادرزاده صدوق 4- على بن احمد بن عباس، پدر شيخ نجاشى 5- ابو القاسم، على بن محمد بن على خزاز 6- ابن غضائرى، ابو عبدالله، حسين بن عبيد الله بن ابراهيم 7- شيخ جليل، ابو الحسن، جعفر بن حسين حسكه قمى، استاد شيخ طوسى 8- شيخ ابو جعفر، محمد بن احمد بن عباس بن فاخر دوريستى، معاصر شيخ طوسى 9- ابو زكريا، محمد بن سليمان حمرانى 10- شيخ ابو البركات، على بن حسن خوزى‏
تاليفات‏
 تاليفات فراوان و گوناگون وى در علوم و فنون مختلف اسلامى، هر كدام گوهرى تابناك و گنجينه‏اى پايان ناپذير است كه هم اكنون نيز با گذشت بيش از يك هزار سال از تاريخ تاليف آنها، به جاى فرسودگى و بى‏رونقى، روز به روز بر ارزش و اعتبار آن افزوده شده و جايگاهى بس رفيع و والا يافته‏اند و در صدر قفسه كتابخانه‏ها و در سينه فقها و دانشمندان جاى دارند.
 از جمله تأليفات ايشان است:
 1-من لا يحضره الفقيه

2-مدينة العلم

3-كمال الدين و تمام النعمة

4-التوحيد

5-الخصال

6-معاني الأخبار

7-عيون أخبار الرضا عليه السلام

8-الأمالي

9-المقنع في الفقه

10-الهداية بالخير
وفات‏
 اين عالم بزرگ و آخرين بازمانده خاندان صدوق، پس از عمرى طولانى و پر بركت در سال 381 هجرى ديده از جهان فانى فرو بست و به سراى باقى شتافت.